ကမ္ဘာကျော်သူများအကြောင်း (၅)


ဂျိုးဇတ်စတာလင် (Joseph Stalin)



ဂျိုးဇတ်စတာလင် (Joseph Stalin) ဟု ကျော်ကြားသော အမည်ရင်း အီရိုဆစ် ပစ်ဆီယိုနိုဗစ် ဇုဂရှ်ပ်လ်ရှိ သူအား ကော့ကေးရှပ် တောင်တန်းများပေါ်ရှိ ယခင် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု၏ ပြည်နယ်တခုဖြစ်သည့် ဂျော်ဂျီယာ (ယနေ့ ဂျော်ဂျီယာနိုင်ငံ) ၌ ၁၈၇၉ တွင် ဖွားမြင်သည်။ ဂျော်ဂျီယာသားအဖြစ် နောက်မှ ရုရှားဘာသာစားကို သင်ယူရသဖြင့် သူ၏ ရုရှားစကားတွင် ဂျော်ဂျီယာသံဝဲသည်မှာ အလွန်သိသာသည်ဟု ဆိုသည်။ ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုကို နှစ်အစိတ် (၂၅) မျှ အုပ်စိုးသွားပြီး ကမ်းကုန်အောင် ရက်စက်သူ၊ အလွန်အမင်း ကြမ်းကြုပ်သူ အစရှိသဖြင့် နာမည်ဆိုးရှိသမျှ သမိုင်းတွင်သည် အထိ ကျော်ဇောလေသည်။ အမှန်တကယ်တွင်လည်း လူပေါင်း သန်းနှင့်ချီကာ သတ်ဖြတ်ခဲ့ သည်ဟုလည်း ဆိုသည်။ တဖက်တွင်လည်း ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု၏ တန်ခိုးသြဇာကို တိုးမြှင့်ပေးခဲ့သူ၊ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း နာဇီဂျာမနီတို့ကို အနိုင်ရသူအဖြစ်လည်း ထင်ရှား ပါသေးသည်။



ငယ်ဘဝ


ငယ်စဉ်က အလွန်ဆင်းရဲခဲ့သည်ဟု သိရသည်။ အဖေဖိနပ်ချုပ်သမားမှာ အရက် အလွန်အကျွံသောက်ပြီး သားဖြစ်သူကိုလည်း နှိပ်စက်သည်။ ထိုအရက်သမား ဖခင် ကွယ်လွန်ချိန်တွင် အသက် ၁၁ နှစ်သာ ရှိသေးသည့် အီရိုဆစ် ကျန်ရစ်သည်။ ငယ်စဉ်က ပညာရေးအနေဖြင့် ခရစ်ယာန် ကျမ်းစာသင်ကျောင်းများတွင် ဆည်းပူးခဲ့သော်လည်း ၁၈၉၉ တွင် ဖောက်ပြန်သည့် အယူဝါဒများကို ဖြန့်ချီသည်ဟူ၍ ကျောင်းမှ ထုတ်ပယ်ခံရသည်။ ကွန်မြူနစ် မြေအောက် လှုပ်ရှားမှုများတွင် တက်ကြွစွာပါဝင်ပြီး ရုရှားဆိုရှယ်လစ်ပါတီ နှစ်ခြမ်းကွဲသော် ဗော်ရှီဗစ်ပါတီဝင် ဖြစ်လာသည်။ နိုင်ငံရေးသမား အနေဖြင့် ၆ ကြိမ်တိုင်တိုင် ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရပြီး သံမဏိလူသားဟူသော အမည်ပြောင်ကိုပါ ရရှိခဲ့သည်။



အာဏာရယူခြင်း
၁၉၁၇ တော်လှန်ရေးတွင် ရှေ့ဆုံးမှ ဦးဆောင်သူ မဟုတ်သော်လည်း နောက်ပိုင်း ကာလများတွင် အလွန်တက်ကြွစွာ လှုပ်ရှားလာသည်။ သို့ဖြင့် ၁၉၂၂ တွင် ကွန်မြူနစ်ပါတီ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှုးချုပ် ဖြစ်လာသည်။ ထို့ကြောင့် သြဇာကြီးသူ ဖြစ်လာသည်နှင့် အညီနောင်တွင် ပြိုင်ဘက်ကင်း အာဏာရှင်ဘဝကို တက်နိုင်ရန် ခြေလှမ်းတရပ်ဖြစ်လာသည်။



လီနင် မကွယ်လွန်မီကပင် စတာလင်ကို မနှစ်မြို့ကြောင်း အထင်အရှား ပြခဲ့ပြီး ရာထူးမှ ထုတ်ပယ်ရန်လည်း စိတ်ကူးရှိခဲ့သည်။ မိမိအား ဆက်ခံရန်အတွက် လေယွန်ထရော်စကီ ကိုလိုလားသည်။ သို့သော် ၁၉၂၄ တွင် လီနင်ကွယ်လွန်သည်နှင့် ထိုအချက်များမှာ စတာလင်၏ မထီမဲ့မြင်ပြုခြင်း ခံရတော့သည်။ ပါတီအာဏာကိုလည်း အတွင်းပိုင်းမှ အရာရောက်သည့် လက်ဖ်ကာ မိနက်ဖ်၊ ဂရီဂိုရီ ဇိနောဖစ်ဗ်တို့နှင့် ပူးပေါင်းပြီး သုံးဦးကော်မတီဖွဲ့ကာ ချုပ်ကိုင်ထားသည်။ နောက်အချိန်တိုအတွင်း ထရော်စကီနှင့် သူ၏ နောက်လိုက်များကို ဖယ်ရှားပြီးနောက် မိနက်ဖ်နှင့် ဇိနော်ဖစ်ဗ်တို့ကိုပါ နှိပ်ကွက်သည်။ ထိုသို့ ပါတီတွင်း လူကြိုက်များသူများနှင့် နောက်လိုက်များကို ရှင်းလင်းပြီးနောက်တွင် စတာလင်သည် မိမိစိတ်တိုင်းကျ လမ်းစဉ်များကို ချမှတ်အုပ်ချုပ်သည်။ ထိုမှမကြာမှီပင် ပါတီတွင်းမှ မိမိကိုထောက်ခံသူ လက်ယာယိမ်းများအား ခြေမှုန်းပြန်သည်။ ဤသို့ဆိုလျှင် ၁၉၃၄မှ စကာ စတာလင်တယောက် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု၏ တဦးတည်းသော အာဏာရှင် ဖြစ်လာတော့သည်။



အုပျစိုးသူဘဝ
အာဏာရသည်နှင့် မိမိနှင့် သဘောထား မညီသူများကို နိုင်ငံတဝန်း ပိုက်စိတ်တိုက်ရှာဖွေပြီး သတ်ဖြတ်သုတ်သင်တော့သည်။ အကြမ်းအားဖြင့် သုံးသည့်နည်းမှာ ရုတ်တရက်ဝင် ရောက်သတ်ဖြတ်ခြင်း ဖြစ်ပြီး မိမိအကြံပေးဖြစ်သည့် ဆာဂိုင်းကိရော့ဗ်မှာ ပထမဆုံး သုတ်သင်ခံရသူ ဖြစ်လာသည် (၁၉၃၄ ဒီဇင်ဘာ ၁)။ ထိုနောက် ထိုကိစ္စကိုပင် အကြောင်းပြကာ သုတ်သင်မှုပေါင်း မရေမတွက်နိုင်အောင် ဆက်လက်ပြုလုပ်သည်။ သို့ဖြင့် ၁၉၄၀ အရောက်တွင် ၁၉၁၇ တော်လှန်ရေးနှင့် ၁၉၃၄ ပါတီကွန်ဂရက်တွင် ပါဝင်ခဲ့သည့် ပါတီတွင်း ကျော်ကြားသူများမှာ မကျန်တော့ဟု ပြောရလောက်အောင် ဖမ်းဆီး အပြစ်ပေး၊ သုတ်သင်ခံခဲ့ရပြီဖြစ်သည်။ လျှို့ဝှက်ပုလိပ်များ၊ ထောက်လှမ်းရေးများကို အသုံးပြုပြီး မည်သည့် အကြောင်းပြချက်မျှ မပေးပဲ ဖမ်းဆီးခြင်း၊ နှိပ်စက်ခြင်း၊ ဆိုက်ဗေးရီးယားသို့ နယ်နှင်ခြင်း၊ သတ်ဖြတ်ခြင်း အစရှိသည်တို့ကို သွက်လက်စွာ အသုံးပြုသည်။ ခေါင်းဆောင်ပိုင်းမှ လူများကို သုတ်သင်ရာတွင် ပြည်သူတို့ရှေ့တွင် ပါတီနှင့် တော်လှန်ရေး ဦးတည်ချက်များကို သစ္စာဖောက်သည်ဟု ကိုယ်တိုင်ဝန်ခံစေပြီး သေဒဏ်စီရင်သည်။ ဝေဖန်ခြင်းနှင့် ကဲ့ရဲ့ပြောဆိုခြင်းကို နည်းနည်းလေးမှ သီးခံခြင်းမရှိပေ။ သို့ဖြင့် ၁၉၄၀ မှစကာ အစိုးရ၏ လက်တံများသည် လူထုအလွှာ အသီးသီးထဲသို့ ပျံနှံဝင်ရောက်ပြီးဖြစ်ကာ အများဆန္ဒ ဆိုသည်မှာလည်း ဆိတ်သုဉ်းရတော့သည်။



စီးပွားရေးတည်ဆောက်မှု
စီးပွားရေး ပုံဖေါ်ပုံမှာ စိုက်ပျိုးရေးကို အမိန့်ပေးသည့် အသီးအနှံကိုသာ စုပေါင်း စိုက်ပျိုးစေသည့် စီမံကိန်းစနစ်ဖြစ်သည်။ တောင်သူလယ်သမားများအတွက် အလွန်မှ အဆင်မပြေဖြစ်ရကား အငတ်ဘေးကြောင့်သော်လည်းကောင်း၊ အမိန့်မနာခံခြင်းကြောင့် နယ်နှင်ဒဏ်၊ သေဒဏ်ပေးခြင်းတို့ကြောင့်လည်းကောင်း လူ့အသက် သန်းနှင့်ချီဆုံးရှုံးပြီးမှ ထိုစီမံကိန်းစနစ် အောင်မြင်သည်ဟု ဆိုသည်။



စက်မှုကဏ္ဌတွင်လည်း အထက်ပါအတိုင်း စီမံကိန်းများချမှတ်ကာ နှစ်တိုငါးနှစ် စီမံကိန်းများဖြင့် တွန်းအားပေးသည်။ ရေတိုအတွင်း အလျင်အမြန်ဖြစ်ထွန်းသော်လည်း ညံ့ကွက်၊ ဟာကွက်များ မနည်းသည်မှာ ထင်ရှားလှသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြောင့် အမြောက်အမြား ဆုံးရှုံးသော်လည်း ထိုစီမံကိန်းမူဝါဒကြောင့် စစ်ပြီးကာလတွင် အချိန်တိုအတွင်း ကမ္ဘာ့ဒုတိယအကြီးဆုံး စက်မှုနိုင်ငံအဖြစ် ရောက်လာသည်။ သို့သော် သူမရှိသည့်နောက်ပိုင်း စစ်အေးကာလ တလျှောက်လုံးတွင် စီမံကိန်းစနစ်၏ အားနည်းချက်များကြောင့် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု၏ စီးပွားရေးမှာ အလွန်ကျပ်တည်း လာခဲ့ရသည်။



ဒုတိယကမ္ဘာစစ်၊ စစ်အေးနှင့် စတာလင်
၁၉၃၉ သြဂုတ်တွင် ဟစ်တလာနှင့် စတာလင်တို့ မကျူးကျော်ရေး စာချုပ်ချုပ်ဆိုသည်။ နှစ်ပတ်အကြာတွင် ဟစ်တလာက ပိုလန်အနောက်ပိုင်းကို ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်သလို မရှေးမနှောင်းတွင် စတာလင်၏ ဆိုဗီယက်တပ်များက ပိုလန်အရှေ့ခြမ်းကို သိမ်းယူသည်။ ထိုနောက်ပိုင်းတွင် လတ်ဗီးယား၊ လစ်သူဝေးနီးယားနှင့် အက်စတိုးနီးယားတို့ကို ဆက်တိုက် သိမ်းယူပြီး ထိုနိုင်ငံငယ်လေးများကလည်း လက်နက်ချကြသဖြင့် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုဝင် ပြည်နယ်များ ဖြစ်ရသည်။ ရိုမေးနီးယားကို ခြိမ်းခြောက် အညံ့ခံစေပြီး ဖင်လန်မှာ အညံ့မခံသဖြင့် တိုက်ယူသည်။ ထိုသို့တိုက်ရသည့် အကြောင်းပြချက်မှာ နာဇီဂျာမနီရန်မှ ကာကွယ်ရန်ဟု ဆိုသော်လည်း စစ်ပြီးသော် ထိုနိုင်ငံများကို ပြန်လည် လက်မလွတ်တော့ပဲ ဆက်လက်အုပ်ချုပ်သည်။ တဆက်တည်းပင် စစ်အပြီး အရှေ့ဥရောပ နိုင်ငံများတွင် ရုရှားတပ်များ ချထားခဲ့သည့် အခြေခံဖြင့် ကွန်မြူနစ်အစိုးရများကို တည်ထောင်ပေးသည်။ သို့ဖြင့် စစ်အေးပေါ်ပေါက်လာရပြီး အမေရိကန် ဦးဆောင်သည့် အနောက်ခြမ်းနှင့် ဆိုဗီယက်ဦးဆောင်သည့် အရှေ့ခြမ်းတို့ နှစ်ပေါင်း ၄၀ ကျော်မျှ အားပြိုင်ကြတော့သည်။ ထိုစစ်အေးကာလအတွင်း တဖက်နှင့်တစ်ဖက် အဏုမြူ လက်နက်များဖြင့် အပြန်အလှန် ခြိမ်းခြောက်ကြပြီး လူသားမျိုးနွယ် တခုလုံးအတွက် စိုးရွံ့ဖွယ်ရာများကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။



ဆိုဗီယက်တပ်များ မရှိသည့် ယူဂိုစလားဗီးယား ပြည်ထောင်စုတွင် ကွန်မြူနစ်အစိုးရ ပေါ်ပေါက်သော်လည်း စတာလင်၏ သြဇာ မခံသည့်အတွက် အခြားဥရောပ ကွန်မြူနစ်နိုင်ငံများတွင် ထိုနည်းတူဖြစ်မည်ကို ကာကွယ်သည့်အနေဖြင့် ဖြုတ်၊ ထုတ်၊ သတ် လမ်းစဉ်ကို ကျင့်သုံးပြန်သည်။ သို့ဖြင့် စစ်အေးကာလများအတွင်း ဆိုဗီယက် ထောက်လှမ်းရေးအဖွဲ့ ကေဂျီဘီမှာလည်း နာမည်ကျော်လာသည်။



ဘဝနိဂုံး နှင့်နောက်ဆက်တွဲ
၁၉၅၃ ဇန်နဝါရီလတွင် ဆရာဝန်များအား ဆိုဗီယက် အစိုးရအရာရှိကြီးများကို သေကြောင်းကြံသည်ဟူသော စွပ်စွဲချက်ဖြင့် အစုလိုက်အပြုံလိုက် ဖမ်းစေသည်။ သို့ဖြင့် အများက အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုမျိုး ပြန်ကြုံရတော့မည့် အရေးကြောင့် စိတ်ခြောက်ခြား နေရစဉ် ၅၊ မတ်တွင် ကရင်မလင်မှ အသက် ၇၃ နှစ်အရွယ်ရှိ အာဏာရှင်ကြီး စတာလင် ကွယ်လွန်လေသည်။ အလောင်းကို လီနင်နည်းတူ ရင်ပြင်နီတွင် ဆေးစီရင်ပြီး အများကြည့်ရှုခွင့် ပေးခဲ့သေးသော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် ဆိုဗီယက် အာဏာရှင်ဖြစ်လာသည့် နီကာတာ ခရူးရှက်က အလောင်းကို ထုတ်ယူပြီး လူထုရှေ့မှောက်တွင် ကြိမ်ဖြင့်ရိုက်ကာ အရှက်ခွဲရှုံ့ချခဲ့သည်။



မိသားစု
၁၉၀၄ တွင် လက်ထပ်သည့် ပထမဇနီးမှာ နှစ်နှစ်အကြာတွင် အဆုပ်ရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်ပြီး ဂျကော့အမည်ရှိ သားတယောက် ကျန်ခဲ့သည်။ သို့သော် ထိုသားမှာလည်း ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း ဆိုဗီယက်တပ်တွင် တာဝန်ထမ်းရာမှ ဂျာမနီတို့ ဖမ်းဆီးခြင်းခံရသည်။ ဂျာမနီက အကျဉ်းသားဖြင့် လဲလှယ်ရန် တောင်းဆိုသော်လည်း စတာလင်က လက်မခံသဖြင့် ဂျကော့တယောက် ဂျာမနီအကျဉ်းစခန်းအတွင်း ကွယ်လွန်ရှာသည်။



၁၉၁၉ ဒုတိယအကြိမ် အိမ်ထောင်ပြုပြီး ၁၉၃၂ အရောက်တွင် ထိုဒုတိယဇနီး ကိုယ့်ကိုယ်ကို သေကြောင်းကြံပြီး သေသည်။ သားတယောက်၊ သမီးတယောက် ကျန်ရစ်သည်။ သားမှ ဆိုဗီယက်လေတပ်တွင် အမှုထမ်းသည်။ အရက်အလွန်အကျွံ သောက်ပြီး ၁၉၆၂ တွင် သေသည်။ သမီးဖြစ်သူ ဆဗက်လာနာမှာ ၁၉၆၇ တွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့သည်။


ရည်ညွှန်းကိုးကား -ကျော်စွာ၁၀၀- ဒေါက်တာသန်းထွန်း



ကမ္ဘာကျော်သူများအကြောင်း (၅)


ဂျိုးဇတ်စတာလင် (Joseph Stalin)



ဂျိုးဇတ်စတာလင် (Joseph Stalin) ဟု ကျော်ကြားသော အမည်ရင်း အီရိုဆစ် ပစ်ဆီယိုနိုဗစ် ဇုဂရှ်ပ်လ်ရှိ သူအား ကော့ကေးရှပ် တောင်တန်းများပေါ်ရှိ ယခင် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု၏ ပြည်နယ်တခုဖြစ်သည့် ဂျော်ဂျီယာ (ယနေ့ ဂျော်ဂျီယာနိုင်ငံ) ၌ ၁၈၇၉ တွင် ဖွားမြင်သည်။ ဂျော်ဂျီယာသားအဖြစ် နောက်မှ ရုရှားဘာသာစားကို သင်ယူရသဖြင့် သူ၏ ရုရှားစကားတွင် ဂျော်ဂျီယာသံဝဲသည်မှာ အလွန်သိသာသည်ဟု ဆိုသည်။ ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုကို နှစ်အစိတ် (၂၅) မျှ အုပ်စိုးသွားပြီး ကမ်းကုန်အောင် ရက်စက်သူ၊ အလွန်အမင်း ကြမ်းကြုပ်သူ အစရှိသဖြင့် နာမည်ဆိုးရှိသမျှ သမိုင်းတွင်သည် အထိ ကျော်ဇောလေသည်။ အမှန်တကယ်တွင်လည်း လူပေါင်း သန်းနှင့်ချီကာ သတ်ဖြတ်ခဲ့ သည်ဟုလည်း ဆိုသည်။ တဖက်တွင်လည်း ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု၏ တန်ခိုးသြဇာကို တိုးမြှင့်ပေးခဲ့သူ၊ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း နာဇီဂျာမနီတို့ကို အနိုင်ရသူအဖြစ်လည်း ထင်ရှား ပါသေးသည်။


ငယ်ဘဝ
ငယ်စဉ်က အလွန်ဆင်းရဲခဲ့သည်ဟု သိရသည်။ အဖေဖိနပ်ချုပ်သမားမှာ အရက် အလွန်အကျွံသောက်ပြီး သားဖြစ်သူကိုလည်း နှိပ်စက်သည်။ ထိုအရက်သမား ဖခင် ကွယ်လွန်ချိန်တွင် အသက် ၁၁ နှစ်သာ ရှိသေးသည့် အီရိုဆစ် ကျန်ရစ်သည်။ ငယ်စဉ်က ပညာရေးအနေဖြင့် ခရစ်ယာန် ကျမ်းစာသင်ကျောင်းများတွင် ဆည်းပူးခဲ့သော်လည်း ၁၈၉၉ တွင် ဖောက်ပြန်သည့် အယူဝါဒများကို ဖြန့်ချီသည်ဟူ၍ ကျောင်းမှ ထုတ်ပယ်ခံရသည်။ ကွန်မြူနစ် မြေအောက် လှုပ်ရှားမှုများတွင် တက်ကြွစွာပါဝင်ပြီး ရုရှားဆိုရှယ်လစ်ပါတီ နှစ်ခြမ်းကွဲသော် ဗော်ရှီဗစ်ပါတီဝင် ဖြစ်လာသည်။ နိုင်ငံရေးသမား အနေဖြင့် ၆ ကြိမ်တိုင်တိုင် ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရပြီး သံမဏိလူသားဟူသော အမည်ပြောင်ကိုပါ ရရှိခဲ့သည်။



အာဏာရယူခြင်း
၁၉၁၇ တော်လှန်ရေးတွင် ရှေ့ဆုံးမှ ဦးဆောင်သူ မဟုတ်သော်လည်း နောက်ပိုင်း ကာလများတွင် အလွန်တက်ကြွစွာ လှုပ်ရှားလာသည်။ သို့ဖြင့် ၁၉၂၂ တွင် ကွန်မြူနစ်ပါတီ၏ အထွေထွေအတွင်းရေးမှုးချုပ် ဖြစ်လာသည်။ ထို့ကြောင့် သြဇာကြီးသူ ဖြစ်လာသည်နှင့် အညီနောင်တွင် ပြိုင်ဘက်ကင်း အာဏာရှင်ဘဝကို တက်နိုင်ရန် ခြေလှမ်းတရပ်ဖြစ်လာသည်။



လီနင် မကွယ်လွန်မီကပင် စတာလင်ကို မနှစ်မြို့ကြောင်း အထင်အရှား ပြခဲ့ပြီး ရာထူးမှ ထုတ်ပယ်ရန်လည်း စိတ်ကူးရှိခဲ့သည်။ မိမိအား ဆက်ခံရန်အတွက် လေယွန်ထရော်စကီ ကိုလိုလားသည်။ သို့သော် ၁၉၂၄ တွင် လီနင်ကွယ်လွန်သည်နှင့် ထိုအချက်များမှာ စတာလင်၏ မထီမဲ့မြင်ပြုခြင်း ခံရတော့သည်။ ပါတီအာဏာကိုလည်း အတွင်းပိုင်းမှ အရာရောက်သည့် လက်ဖ်ကာ မိနက်ဖ်၊ ဂရီဂိုရီ ဇိနောဖစ်ဗ်တို့နှင့် ပူးပေါင်းပြီး သုံးဦးကော်မတီဖွဲ့ကာ ချုပ်ကိုင်ထားသည်။ နောက်အချိန်တိုအတွင်း ထရော်စကီနှင့် သူ၏ နောက်လိုက်များကို ဖယ်ရှားပြီးနောက် မိနက်ဖ်နှင့် ဇိနော်ဖစ်ဗ်တို့ကိုပါ နှိပ်ကွက်သည်။ ထိုသို့ ပါတီတွင်း လူကြိုက်များသူများနှင့် နောက်လိုက်များကို ရှင်းလင်းပြီးနောက်တွင် စတာလင်သည် မိမိစိတ်တိုင်းကျ လမ်းစဉ်များကို ချမှတ်အုပ်ချုပ်သည်။ ထိုမှမကြာမှီပင် ပါတီတွင်းမှ မိမိကိုထောက်ခံသူ လက်ယာယိမ်းများအား ခြေမှုန်းပြန်သည်။ ဤသို့ဆိုလျှင် ၁၉၃၄မှ စကာ စတာလင်တယောက် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု၏ တဦးတည်းသော အာဏာရှင် ဖြစ်လာတော့သည်။



အုပ်စိုးသူဘဝ
အာဏာရသည်နှင့် မိမိနှင့် သဘောထား မညီသူများကို နိုင်ငံတဝန်း ပိုက်စိတ်တိုက်ရှာဖွေပြီး သတ်ဖြတ်သုတ်သင်တော့သည်။ အကြမ်းအားဖြင့် သုံးသည့်နည်းမှာ ရုတ်တရက်ဝင် ရောက်သတ်ဖြတ်ခြင်း ဖြစ်ပြီး မိမိအကြံပေးဖြစ်သည့် ဆာဂိုင်းကိရော့ဗ်မှာ ပထမဆုံး သုတ်သင်ခံရသူ ဖြစ်လာသည် (၁၉၃၄ ဒီဇင်ဘာ ၁)။ ထိုနောက် ထိုကိစ္စကိုပင် အကြောင်းပြကာ သုတ်သင်မှုပေါင်း မရေမတွက်နိုင်အောင် ဆက်လက်ပြုလုပ်သည်။ သို့ဖြင့် ၁၉၄၀ အရောက်တွင် ၁၉၁၇ တော်လှန်ရေးနှင့် ၁၉၃၄ ပါတီကွန်ဂရက်တွင် ပါဝင်ခဲ့သည့် ပါတီတွင်း ကျော်ကြားသူများမှာ မကျန်တော့ဟု ပြောရလောက်အောင် ဖမ်းဆီး အပြစ်ပေး၊ သုတ်သင်ခံခဲ့ရပြီဖြစ်သည်။ လျှို့ဝှက်ပုလိပ်များ၊ ထောက်လှမ်းရေးများကို အသုံးပြုပြီး မည်သည့် အကြောင်းပြချက်မျှ မပေးပဲ ဖမ်းဆီးခြင်း၊ နှိပ်စက်ခြင်း၊ ဆိုက်ဗေးရီးယားသို့ နယ်နှင်ခြင်း၊ သတ်ဖြတ်ခြင်း အစရှိသည်တို့ကို သွက်လက်စွာ အသုံးပြုသည်။ ခေါင်းဆောင်ပိုင်းမှ လူများကို သုတ်သင်ရာတွင် ပြည်သူတို့ရှေ့တွင် ပါတီနှင့် တော်လှန်ရေး ဦးတည်ချက်များကို သစ္စာဖောက်သည်ဟု ကိုယ်တိုင်ဝန်ခံစေပြီး သေဒဏ်စီရင်သည်။ ဝေဖန်ခြင်းနှင့် ကဲ့ရဲ့ပြောဆိုခြင်းကို နည်းနည်းလေးမှ သီးခံခြင်းမရှိပေ။ သို့ဖြင့် ၁၉၄၀ မှစကာ အစိုးရ၏ လက်တံများသည် လူထုအလွှာ အသီးသီးထဲသို့ ပျံနှံဝင်ရောက်ပြီးဖြစ်ကာ အများဆန္ဒ ဆိုသည်မှာလည်း ဆိတ်သုဉ်းရတော့သည်။



စီးပွားရေးတည်ဆောက်မှု
စီးပွားရေး ပုံဖေါ်ပုံမှာ စိုက်ပျိုးရေးကို အမိန့်ပေးသည့် အသီးအနှံကိုသာ စုပေါင်း စိုက်ပျိုးစေသည့် စီမံကိန်းစနစ်ဖြစ်သည်။ တောင်သူလယ်သမားများအတွက် အလွန်မှ အဆင်မပြေဖြစ်ရကား အငတ်ဘေးကြောင့်သော်လည်းကောင်း၊ အမိန့်မနာခံခြင်းကြောင့် နယ်နှင်ဒဏ်၊ သေဒဏ်ပေးခြင်းတို့ကြောင့်လည်းကောင်း လူ့အသက် သန်းနှင့်ချီဆုံးရှုံးပြီးမှ ထိုစီမံကိန်းစနစ် အောင်မြင်သည်ဟု ဆိုသည်။



စက်မှုကဏ္ဌတွင်လည်း အထက်ပါအတိုင်း စီမံကိန်းများချမှတ်ကာ နှစ်တိုငါးနှစ် စီမံကိန်းများဖြင့် တွန်းအားပေးသည်။ ရေတိုအတွင်း အလျင်အမြန်ဖြစ်ထွန်းသော်လည်း ညံ့ကွက်၊ ဟာကွက်များ မနည်းသည်မှာ ထင်ရှားလှသည်။ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကြောင့် အမြောက်အမြား ဆုံးရှုံးသော်လည်း ထိုစီမံကိန်းမူဝါဒကြောင့် စစ်ပြီးကာလတွင် အချိန်တိုအတွင်း ကမ္ဘာ့ဒုတိယအကြီးဆုံး စက်မှုနိုင်ငံအဖြစ် ရောက်လာသည်။ သို့သော် သူမရှိသည့်နောက်ပိုင်း စစ်အေးကာလ တလျှောက်လုံးတွင် စီမံကိန်းစနစ်၏ အားနည်းချက်များကြောင့် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု၏ စီးပွားရေးမှာ အလွန်ကျပ်တည်း လာခဲ့ရသည်။



ဒုတိယကမ္ဘာစစ်၊ စစ်အေးနှင့် စတာလင်
၁၉၃၉ သြဂုတ်တွင် ဟစ်တလာနှင့် စတာလင်တို့ မကျူးကျော်ရေး စာချုပ်ချုပ်ဆိုသည်။ နှစ်ပတ်အကြာတွင် ဟစ်တလာက ပိုလန်အနောက်ပိုင်းကို ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်သလို မရှေးမနှောင်းတွင် စတာလင်၏ ဆိုဗီယက်တပ်များက ပိုလန်အရှေ့ခြမ်းကို သိမ်းယူသည်။ ထိုနောက်ပိုင်းတွင် လတ်ဗီးယား၊ လစ်သူဝေးနီးယားနှင့် အက်စတိုးနီးယားတို့ကို ဆက်တိုက် သိမ်းယူပြီး ထိုနိုင်ငံငယ်လေးများကလည်း လက်နက်ချကြသဖြင့် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုဝင် ပြည်နယ်များ ဖြစ်ရသည်။ ရိုမေးနီးယားကို ခြိမ်းခြောက် အညံ့ခံစေပြီး ဖင်လန်မှာ အညံ့မခံသဖြင့် တိုက်ယူသည်။ ထိုသို့တိုက်ရသည့် အကြောင်းပြချက်မှာ နာဇီဂျာမနီရန်မှ ကာကွယ်ရန်ဟု ဆိုသော်လည်း စစ်ပြီးသော် ထိုနိုင်ငံများကို ပြန်လည် လက်မလွတ်တော့ပဲ ဆက်လက်အုပ်ချုပ်သည်။ တဆက်တည်းပင် စစ်အပြီး အရှေ့ဥရောပ နိုင်ငံများတွင် ရုရှားတပ်များ ချထားခဲ့သည့် အခြေခံဖြင့် ကွန်မြူနစ်အစိုးရများကို တည်ထောင်ပေးသည်။ သို့ဖြင့် စစ်အေးပေါ်ပေါက်လာရပြီး အမေရိကန် ဦးဆောင်သည့် အနောက်ခြမ်းနှင့် ဆိုဗီယက်ဦးဆောင်သည့် အရှေ့ခြမ်းတို့ နှစ်ပေါင်း ၄၀ ကျော်မျှ အားပြိုင်ကြတော့သည်။ ထိုစစ်အေးကာလအတွင်း တဖက်နှင့်တစ်ဖက် အဏုမြူ လက်နက်များဖြင့် အပြန်အလှန် ခြိမ်းခြောက်ကြပြီး လူသားမျိုးနွယ် တခုလုံးအတွက် စိုးရွံ့ဖွယ်ရာများကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။



ဆိုဗီယက်တပ်များ မရှိသည့် ယူဂိုစလားဗီးယား ပြည်ထောင်စုတွင် ကွန်မြူနစ်အစိုးရ ပေါ်ပေါက်သော်လည်း စတာလင်၏ သြဇာ မခံသည့်အတွက် အခြားဥရောပ ကွန်မြူနစ်နိုင်ငံများတွင် ထိုနည်းတူဖြစ်မည်ကို ကာကွယ်သည့်အနေဖြင့် ဖြုတ်၊ ထုတ်၊ သတ် လမ်းစဉ်ကို ကျင့်သုံးပြန်သည်။ သို့ဖြင့် စစ်အေးကာလများအတွင်း ဆိုဗီယက် ထောက်လှမ်းရေးအဖွဲ့ ကေဂျီဘီမှာလည်း နာမည်ကျော်လာသည်။


ဘဝနိဂုံး နှင့်နောက်ဆက်တွဲ
၁၉၅၃ ဇန်နဝါရီလတွင် ဆရာဝန်များအား ဆိုဗီယက် အစိုးရအရာရှိကြီးများကို သေကြောင်းကြံသည်ဟူသော စွပ်စွဲချက်ဖြင့် အစုလိုက်အပြုံလိုက် ဖမ်းစေသည်။ သို့ဖြင့် အများက အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုမျိုး ပြန်ကြုံရတော့မည့် အရေးကြောင့် စိတ်ခြောက်ခြား နေရစဉ် ၅၊ မတ်တွင် ကရင်မလင်မှ အသက် ၇၃ နှစ်အရွယ်ရှိ အာဏာရှင်ကြီး စတာလင် ကွယ်လွန်လေသည်။ အလောင်းကို လီနင်နည်းတူ ရင်ပြင်နီတွင် ဆေးစီရင်ပြီး အများကြည့်ရှုခွင့် ပေးခဲ့သေးသော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် ဆိုဗီယက် အာဏာရှင်ဖြစ်လာသည့် နီကာတာ ခရူးရှက်က အလောင်းကို ထုတ်ယူပြီး လူထုရှေ့မှောက်တွင် ကြိမ်ဖြင့်ရိုက်ကာ အရှက်ခွဲရှုံ့ချခဲ့သည်။



မိသားစု
၁၉၀၄ တွင် လက်ထပ်သည့် ပထမဇနီးမှာ နှစ်နှစ်အကြာတွင် အဆုပ်ရောဂါဖြင့် ကွယ်လွန်ပြီး ဂျကော့အမည်ရှိ သားတယောက် ကျန်ခဲ့သည်။ သို့သော် ထိုသားမှာလည်း ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း ဆိုဗီယက်တပ်တွင် တာဝန်ထမ်းရာမှ ဂျာမနီတို့ ဖမ်းဆီးခြင်းခံရသည်။ ဂျာမနီက အကျဉ်းသားဖြင့် လဲလှယ်ရန် တောင်းဆိုသော်လည်း စတာလင်က လက်မခံသဖြင့် ဂျကော့တယောက် ဂျာမနီအကျဉ်းစခန်းအတွင်း ကွယ်လွန်ရှာသည်။



၁၉၁၉ ဒုတိယအကြိမ် အိမ်ထောင်ပြုပြီး ၁၉၃၂ အရောက်တွင် ထိုဒုတိယဇနီး ကိုယ့်ကိုယ်ကို သေကြောင်းကြံပြီး သေသည်။ သားတယောက်၊ သမီးတယောက် ကျန်ရစ်သည်။ သားမှ ဆိုဗီယက်လေတပ်တွင် အမှုထမ်းသည်။ အရက်အလွန်အကျွံ သောက်ပြီး ၁၉၆၂ တွင် သေသည်။ သမီးဖြစ်သူ ဆဗက်လာနာမှာ ၁၉၆၇ တွင် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ခဲ့သည်။


ရည်ညွှန်းကိုးကား -ကျော်စွာ၁၀၀- ဒေါက်တာသန်းထွန်း